Herdenking van ontruiming Joods Weeshuis 17 maart 1943

Een van de meest zwarte dagen in de Leidse geschiedenis is de ontruiming van Machseh Lajesoumim, het Joods Weeshuis in de Roodenburgerstraat.

Het is en blijft een triest en aangrijpend verhaal. Alle vijftig Joodse weeskinderen werden meegenomen en op transport naar kamp Westerbork gezet, vandaar werden ze gedeporteerd naar Sobibor waar ze allen in de gaskamers vermoord zijn. Vanwege corona zijn er de afgelopen twee jaar geen herdenkingen met scholieren geweest. Gisteren herdacht een selectie van achtstegroepers van de ST Josephschool deze trieste dag uit de geschiedenis.

Voor de kinderen een indrukwekkende gebeurtenis, maar ook voor de ouderen een emotionele bijeenkomst. Tijdens de korte toespraak van Jan-Jaap de Haan dwaalden mijn gedachten automatisch af naar de Oekraïne waar nu een onvoorstelbare en  gruwelijke oorlog woedt.

De ontruiming van het Weeshuis was al een aantal dagen bekend, maar vluchten had geen zin. De directeur liet de zonneschermen weghalen om er rugzakjes voor de kinderen van te laten maken. Ik ken dit verhaal al jaren, maar gisteren maakte het nog meer bij mij los en zag de stroom vluchtelingen uit de verwoeste steden in de Oekraïne voor mij. Ik denk niet dat ik de enige was met tranen in zijn ogen.

De kinderen lazen de namen van de kinderen voor en daar tussendoor een selectie van gedichten voor die zij zelf geschreven hadden.

Prachtige gedichten, waaruit bleek dat de kinderen beseften wat hier vroeger gebeurd is.

Na het voorlezen van elke naam legden de kinderen, naar joods gebruik, een steentje neer op het gedenkkoffertje voor de deur.

Het koffertje is een onderdeel van de koffertjes wandeling waar ik eerder wel over geschreven heb. Op diverse plekken in het centrum staan koffertjes op plekken van waar in de oorlog Joden ondergedoken zaten of opgepakt zijn.

Na het voorlezen van de namen legden verschillende belangstellenden bloemen bij het koffertje.

Het was echt een indrukwekkende herdenking. Burgemeester Henri Lenferink bleef nog een tijdje staan praten met de kinderen.

Het viel mij op dat een van de kinderen voor de radio zei niet bang te zijn dat de huidige oorlog onze kant op komt. Het klinkt misschien raar, maar ik was enorm blij dat ze daar geen angst voor heeft of over nadenkt en gelukkig nog redelijk onbezorgd kan leven.

De kinderen stonden nog even na te praten, maar mijn oog viel op de grote toegangsdeur van het voormalige Joodse Weeshuis en dacht destijds stonden er wellicht ook kinderen gezellig te parten voor de deur van het weeshuis.

Een mooie, maar ook bizarre herdenking. Wie van onze generatie had ooit gedacht dat er op ongeveer 1.800 kilometer afstand weer een gek is die een oorlog begonnen is en daarmee een derde wereldoorlog dichterbij dan ooit brengt .In de fotoslideshow/filmpje nog wat beelden van de herdenking.