Op 17 maart 1943 werden 59 kinderen en hun begeleiders weggevoerd uit het Joods Weeshuis en gedeporteerd . Slechts vier van hen overleefden de oorlog, de anderen werden vermoord. Elk jaar is er op 17 maart een herdenking bij het voormalige weeshuis. Gisteren werd een begin gemaakt met het plaatsen van de eerste negen Stolpersteinen voor alle vermoorde kinderen en hun begeleiders.
De komende jaren komen er gefaseerd totaal 83 stenen op het pad te liggen. Het gaat in fases omdat er bij iedere steen een biografie of herinnering wordt voorgelezen.
Het was druk bij het plaatsen van de eerste negen stenen.
De eerste twee stenen werden gelegd voor Lotte en Henny Adler. Over deze zusje is ook de wandeling ‘Bagage’ geschreven die het verhaal verteld van de wegvoering, de deportatie en de moord op de kinderen. Een aantal jaren geleden maakte ik een filmpje over deze wandeling en blijf ik indrukwekkend vinden.
Een kleinkind van een Leidse vriendin van Lotte Adler vertelde het verhaal over de vriendschap dat zij destijds van haar oma heeft gehoord. Een mooi en indrukwekkend verhaal dat aan het eind van de fotoslideshow ook op film staat.
Er werden struikelstenen gelegd voor; Lotte Adler, Henny Henriette Adler, Floortje Altenberg, Leman Auerhaan, David Jozef Beem, Jozef David Beem, Abraham de Beer, Rachel Bierschenk en Alice Blitz. De biografieën van alle vermoorde kinderen zijn te lezen op de website van de Stichting Herdenking Jodenvervolging Leiden.
Burgemeester Henri Lenferink legde een steen voor Floortje Altenberg.
Normaal liggen in Leiden de struikelstenen voor woonhuizen, dit is extra indrukwekkend omdat het over zoveel slachtoffers gaat die in een hechte woongemeenschap bij elkaar woonden.
Er waren muzikale intermezzo’s gespeeld door David Prins op cello.
Er waren indrukwekkende biografieën en verhalen. Deze twee broers zijn geen nabestaanden van David Jozef Beem en Jozef David Beem.
Hun moeder had een foto en gebedenboek van de broers Beem, dat zij heel voorzichtig bewaarde. Na haar overlijden kregen de broers de foto en het gebedenboek. Sindsdien, 14 jaar geleden, leest een van hen elke vrijdag een gebed uit het boek ter nagedachtenis aan de broers Beem.
Alle verhalen waren indrukwekkend, maar dit was echt zo’n kippenvel moment.
Leo Levie, voormalig coördinator van het Joods Studiecentrum Leiden en secretaris bij de Joodse Gemeente Leiden, legde een steen voor Abraham de Beer.
De bijeenkomst duurde door alle toespraken een stuk langer dan gepland, maar kon gewoon niet korter als je iedereen een persoonlijk eerbetoon wil brengen. Vandaar ook dat er in de toekomst ook elke keer maar een aantal stenen worden gelegd.
Afsluitend las Leo Levie in het Aramees het Kaddisj voor.
Het was een mooie en indrukwekkende middag en mooi dat er nu een plek is waar nabestaanden of bekenden naar toe kunnen om zo en dan stil te staan bij de gruwelen van de oorlog.
In de fotoslideshow en het filmpje meer beelden van deze bijzondere middag.
4 reacties
Het is mooi dat zoveel jaren later nog steeds beseft wordt dat dit herdacht moet worden.
Love As Always
Dimario
Dat lijkt me heel indrukwekkend om mee te mogen maken. Daarbij komen de echte gevoelens los.
Ik realiseer me dat ik aan het effect op “nabestaanden” denk, maar het waren kinderen, die hebben dus helemaal nooit de kans gekregen voor nabestaanden te zorgen. Er zijn hoogstens nog wat neefjes of nichtjes voor zover die nog niet overleden zijn.
Wat indrukwekkend. Mooi dat die steentjes er komen.